در پی توزیع صدها هزار حلقه از لوح فشرده "ظهور بسیار نزدیک است" در میان مردم و نهادها که به تطبیق علائم ظهور امام عصر(عج) با برخی اشخاص تاکید دارد، نقد های متفاوتی از سوی کارشناسان بر محتوای آن صورت گرفته است.
مهدی یوسفیان

 به گزارش مشرق، سال گذشته همزمان با تشدید فضاسازی ها و بحران های سیاسی و امنیتی دشمنان نظام و ضدانقلاب، یک گروه فرهنگی غیررسمی با عنوان "مبشران ظهور" فعالیت خود را آغاز کرد.
این گروه که از اواسط سال 1388 فعالیت های  خود را از طریق ارسال ایمیل های گروهی به مردم آغاز کرده بود، روز دوازدهم اسفند سال گذشته، فعالیت خود را بطور آشکار کلید زد و اقدام به تاسیس وبلاگی کرد که به دلیل طرح مسائل انحرافی و تعیین وقت برای ظهور امام عصر(عج) از سوی نهادهای مربوطه فیلتر شد.
فعالان این گروه که به نظر می رسد از سوی محافل خاصی مورد حمایت قرار دارند، اعتقاد دارند که ظهور امام عصر(عج) قطعاً در دوره جاری انجام می شود و علائم و اسامی مطرح شده درباره آستانه ظهور از جمله سفیانی، یمانی، خراسانی، شعیب بن صالح و غیره، همه و همه، بدون استثناء منطبق بر شخصیت های معاصر هستند.
اعضای این گروه، به قدری برای این فرضیات، استحکام قائلند که هر کس نظری را بر خلاف آنان بگوید نظر او را قاطعانه رد می کنند و دلایلی برای انحرافش ذکر می کنند.
این در حالی است که در وادی نشانه های ظهور، به جز شورش سفیانی و بعضاً قیام یمانی از یمن، هیچ علامت قطعی دیگری وجود ندارد و حتی طبق روایتی از امام جواد(ع)، درباره خروج سفیانی که از مهم ترین علائم قطعیه ظهور امام زمان(عج) است، نیز امکان تغییر تقدیر الهی و بداء وجود دارد.
از سوی دیگر، توقیت (تعیین وقت) برای ظهور امام عصر(عج) از سوی اهل بیت(ع) مورد نهی شدید واقع و تأکید شده که کسی جز خداوند عالم، از این موضوع اطلاع ندارد.
این گروه، پس از گسترش فعالیت های خود و جمع آوری مبالغی برای هزینه کرد نشر عقاید خود از طریق سایت و توزیع سی دی، اقدام به ارتباط گیری با سازمان ها و نهادهای مختلف کرد.

البته این بدان معنا نیست که تمامی احتمالات درباره علائم ظهور، نادرست باشد اما قطعی دانستن علائم و شخصیت هایی که این ادعاها بر آنها منطبق می شود، انحراف از جریان اصیل مهدویت به شمار می آید.
موضوع ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف اولین و اصلی‌ترین و به عبارت دقیق‌تر تنها مسأله مهم فرا روی جامعه انسانی و به ویژه مسمانان و بالاخص شیعیان است. امری که حیات انسانی مردم به آن وابسته است. امید و آرزوی آینده‌ای روشن با آمدن او، انسان‌ها را زنده نگه داشته و با فرهنگ انتظار است که زندگی ما معنا پیدا کرده است. موضوع مهدویت و فرهنگ انتظار که در کلمات پیشوایان دین از آن سخن به میان آمده است مجموعه‌ای کامل از باورها و رفتارهای لازم برای یک حرکت صحیح به سمت مقصد نهایی که همان آمادگی برای ظهور است را در درون خود دارد تا هر کس که خواهان آمدن اوست بتواند به درستی و بر اساس رضایت ولی خدا در مسیر آمادگی برای تحقق ظهور گام بردارد.وما امیدوار هستیم که این دوران زیبا و شکوهمند در زمان ما اتفاق بیافتد، و بخاطر همین اولین دعای ما ظهور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف می باشد.

اما هر از چند گاه، موجی انحرافی فضای فکری و رفتاری مردم را دچار تشویش کرده و با ایجاد برخی انتظارات و توقعات کاذب، آسیب جدی به حرکت مردم در مسیر آمادگی فکری و روحی برای ظهور وارد می‌کند. که تهیه و توزیع اینگونه سی‌دی‌ها که حاوی تطبیق‌هایی است از آن نمونه است.

بر اهل علم و نظر لازم است با موضع‌گیری درست و تبیین مباحث، این فضای مسموم را از بین برده و آرامش فکری و رفتاری را به مردم بازگردانند.

الف . نکات راهبردی

 

1. در مکتب گران‌سنگ و بی بدیل شیعه و تفکر ناب مهدویت، محکمات و مسلماتی وجود دارد که مردم با تأسی و عمل به آن‌ها، از هر تأویل و توجیه و حدس و گمان‌های نابه‌جا، بی نیاز می‌شوند. از جمله آن‌ها لزوم تبعیت علماء در عصر غیبت و ولی فقیه در صورت تشکیل حکومت اسلامی در این دوران است. لزوم تبعیت در امور متعدد از جمله حوادث واقعه را شامل می‌شود. بنابراین بر همه ما لازم است در جهت‌گیری‌ها و اظهار نظرها، توجه به علما داشته باشیم و همراه آنان حرکت کنیم نه جلوتر؛ و در هر موضع‌گیری نظرات آنان را جویا شده و عمل کنیم. علمایی که عمل به دین و وظیفه دینی را سرلوحه رفتار خود قرار داده‌اند؛ آنانی که مخالفت با هوای نفس را نصب العین قرار داده‌اند و رغبتی به دنیا و لذات زودگذر آن ندارند.

همچنین در معارف بلند شیعه، وظایف افراد در قالب فرهنگ انتظار به روشنی بیان شده است که جهت‌گیری کلی آن زمینه‌سازی برای ظهور در قالب دستورات دین تحت سرپرستی علما و ولی فقیه است و لذا معنا ندارد که انسان، وارد فعالیت‌های به اصطلاح تحلیلی بدون پشتوانه شود و کسانی که شایستگی برای اظهار نظر ندارند سخنانی را مطرح کرده و جهت حرکت مردم را دچار انحراف کنند.

 

2. مباحث مهدویت مانند سایر معارف دینی از پشتوانه عقلی و نقلی برخوردار است و معارف نقلی نیز شامل آیات قرآن و روایات می‌باشد. همانگونه که در سایر معارف دینی، برخی روایات ضعیف و غیر قابل استناد وجود دارد و علما با جُهد علمی خود، اینگونه احادیث را از احادیث صحیح جدا می‌کنند، در بحث مهدویت نیز، روایات ضعیف و غیر قابل اعتبار وجود دارد که باید پالایش شود و کسی حق ندارد این روایات را بدون توجه به ضعف سند و اشکال در محتوا و متن دست مایه حرف‌های خود قرار دهد و فضای فکری جامعه را دچار تشویش کند.

 

3. از کارهای بسیار مهمی که فقها در راستای فهم صحیح معارف و احکام دین انجام می‌دهند بررسی سند روایات می‌باشد که به علت اهمیت آن، علم رجال شکل گرفت، و هیچ فقیهی به خود اجازه نمی‌دهد بدون توجه به سند، روایتی را پذیرفته و بر طبق آن فتوا دهد. بر این اساس، آیا می‌توان پذیرفت که علم رجال در احکام فرعی رعایت شود ولی در مباحث مهمی مانند مباحث مهدویت که عموم مردم به آن حساسیت داشته و واکنش نشان می‌دهند فراموش شود؟ و عده‌ای غیر متخصص به خود اجازه دهند با استفاده از هر حدیثی هر چند ضعیف، با عقاید و احساسات مردم بازی کنند؟


4. علامت ظهور با توجه به روایات به علایم حتمی و غیر حتمی تقسیم می‌شوند. معنای علامت غیر حتمی نیز از خود روایت روشن است که یعنی عدم تحقق آن امکان دارد. وقتی خود ائمه علامتی را غیر حتمی معرفی می‌کنند دلیلی ندارد این گونه علایم پررنگ نشان داده شود و به گونه‌ای ارائه شود که باید باشد و اکنون هست.


5. از معضلاتی که فرهنگ ناب مهدویت را دچار آسیب می‌کند بحث «تطبیق» است. یعنی مطابقت دادن علایم با حوادث خارجی. تطبیق قطعی تقریباً غیر ممکن است زیرا ما علم کافی نداریم. تطبیق احتمالی ممکن است آن هم توسط افرادی که متخصص در فن بوده و جوانب کار را کاملاً می‌سنجند. مرجع در اینگونه امور، علمای راستین هستند که اظهار نظر آن‌ها مورد توجه است.


مگر این امور از حوادث واقعه نیستند (و اما الحوادث الواقعه) و نباید طبق دستور امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف به علما رجوع کرد؟ چگونه عده‌ای ناآشنا به معارف مهدوی به خود اجازه می‌دهند کلام امام زمان را زیر پا گذاشته و مرز علما را بشکنند و هرچه خواستند بگویند؟


6. رهبر فرزانه انقلاب حضرت امام خامنه‌ای شخصیتی بی بدیل در زمان کنونی است که در قله علم و عمل، تقوا و درایت، شجاعت و زمان‌شناسی بوده و در هر زمان که لازم باشد آنچه را مورد نیاز مردم است تذکر می‌دهند. کمالات ایشان برای همگان روشن است و برای بیان عظمت و بزرگی ایشان هیچ نیازی نیست تا بخواهیم او را بر کسی تطبیق دهیم (اگر باعث منقصت و کوچکی ایشان نشود) ما به ایشان کمال ارادت را داشته و امر ایشان را مطاع دانسته و وجوب تبعیت و اطاعت از ایشان را لازم می‌دانیم و بهترین تعبیر را برای ایشان به این عنوان «روحی له الفداء» بکار می‌گیریم. مردم ایران این رهبر عظیم الشأن را به خاطر ویژگی‌های خودش دوست دارند و علما برای ایشان کمال احترام را قائلند.


7. به نظر می‌آید تطبیق برخی افرادی که در روایات از آنان یاد شده به برخی شخصیت‌هایی که در زمان حاضر وجود دارند منشاأ آمریکایی و اسرائیلی دارد و آنان بودن که اینگونه تطبیق‌ها را ابتدا مطرح کردند. و برخی افراد در جامعه ما نیز از روی بی دقتی به آن دامن زدند. لازم است کمی تأمل شود. آیا این کار نوعی علامت‌سازی نیست؟

باید توجه داشت برخی افراطیون مسیحی و یهودی که از آنان صهیونیسم مسیحی یاد می‌شود اینگونه تلقین می‌کنند که ما باید زمینه را برای آمدن مسیح موعود فراهم کنیم. ما باید جنگ آرماگدون را ایجاد کنیم تا او بیاید زیرا آمدن مسیح موعود متوقف بر آمدن اوست. آیا آنچه برخی افراد در کشور ما انجام می‌دهند به نوعی حرکت در مسیر خواست دشمنان نیست.

 

ب. تأملی گذرا به محتوای این فیلم مستند

در این فیلم به گونه‌ای القا شده است که گویا محتوای آن بر اساس نظر کارشناسان و محققین متعدد عرصه مهدویت است و از پشتوانه روایی فراوان و احادیث صحیح برخوردار است.

لازم است اشاره شود که مستندات اصلی این فیلم کتب و روایات ذیل است:

ـ الزام الناصب: این کتاب که توسط یکی از معاصرین نوشته شده است از منابع معتبر روایات مهدویت شمرده نمی‌شود. روایاتی در آن وجود دارد که در کتب معتبر و علما گذشته نبوده است. البته ما نویسنده آن را محترم دانسته و با حسن ظن می‌گوییم احتمالاً ایشان در صدد جمع مطالبی در مورد امام مهدی بودند و متناسب با شرایط زمان خود می خواستند آنچه را در اختیار دارند مکتوب کنند تا اهل فن در مورد آن‌ها تأمل کنند.

ـ عصر ظهور: این کتاب که حالت تحلیلی دارد توسط یکی از نویسندگان و کارشناسان عرصه مهدویت نگاشته شده است. خود ایشان در بخش‌های متعددی از کتاب تصریح به ضعف روایات از حیث سند و متن دارند و در موارد متعددی با کلمه «والله العالم» خواسته‌اند بگویند این مطلب فقط یک فرضیه است، با توجه به روایات هر چند ضعیف.

ـ خطبة البیان: علما و محققین متعددی که این حدیث را مورد بررسی قرار داده‌اند آن را از حیث سند ضعیف و بی اعتبار می‌دانند. فقط محتوای ابتدای روایت را که در مورد شخصیت امام علی علیه السلام است با توجه به عقل و سایر روایات معتبر، صحیح می دانند. هر چند اینان نیز نمی‌گویند این حرف‌ها مستند به امام علی علیه السلام است.

اکثر مطالب این فیلم مستند، بر اساس روایات ضعیف و یا بدون پشتوانه روایی است. یعنی بخشی از مطالب مستند به روایات ضعیف است و بخشی نیز اصلاً مستند روایی ندارد و هیچ حدیثی حتی حدیث ضعیف و غیر معتبر نیز به آن اشاره نکرده است.

اکنون مناسب است در مورد شخصیت‌هایی که در روایات از آنان یاد شده به صورت گذرا نکاتی را مطرح کنیم.


1. شعیب بن صالح

با مسامحه می‌توان گفت که در کتب شیعه، در شش روایت این نام آمده و از فردی به نام شعیب یاد شده است. اولاً سند همه روایت‌ها ضعیف است و دو روایت نیز اصلا به امام معصوم نمی‌رسد. ثانیاً هیچ ارتباطی بین شعیب با خراسانی نیست. در یک روایت فقط آمده که قبل از این امر (قیام) چند نفر هستند: سفیانی، یمانی، مروانی، شعیب بن صالح. در یک روایت خروج او از سمرقند و قبل از خروج سفیانی است و در روایتی خروج امام و حضور شعیب در مقدمه لشگر ایشان است و در یک روایت حضور او در عراق قبل از قیام امام مطرح شده و اینکه در عراق به امام ملحق می‌شود. به علاوه اگر بپذیریم وجود فردی به نام شعیب در روایات ذکر شده از علایم حتمی نیست.


2. یمانی

علامت یمانی از علایم حتمی بوده و حدیث صحیح دارد. حدیث صحیح در مورد یمانی فقط دو نکته را دارد: 1ـ اصل قیام و خروج او در برابر سفیانی 2ـ بر حق و هدایت بودن او. در هیچ روایتی از تعدد یمانی سخنی مطرح نیست و از روایات چنین مطلبی قابل استفاده نیست. با توجه به روایت ضعیف، خروج او از یمن است. در روایات ما اسمی از نصر برای او نیامده است. در روایتی از اهل سنت نام نصر آمده آن هم به صورت لقب یعنی به او نصر می‌گویند زیرا نصر خدا برای اوست و در همین روایت اشاره شده نام او سعید است.


3. عبدالله

که به پادشان عربستان تطبیق داده شده است. این فقط یک روایت است منقول از امام صادق، که مبهم است یعنی حضرت فرموده است: من یضمن لی موت عبدالله اضمن له القائم. منظور از عبدالله کیست؟


4. رَوح الله

که مستند به یک روایت است با مراجعه به روایت روشن می‌شود که کلام پیامبردر وصف شیعیان امام علی علی السلام است.

حضرت ابتدا اشاره دارند آنان بر منابری از نور هستند و صورتشان نورانی و لباسشان از نور است. بعد می‌فرمایند: هم قوم تحابوا بِرَوْح الله علی غیر انساب و لا اموال اولئک شیعتک و انت امامهم یا علی. مرحوم مجلسی در ذیل حدیث می‌گوید: رَوْح الله یعنی به رحمت خدا و اینکه حبّ آنان نسبت به یکدیگر به خاطر خدا است نه به خاطر مال و نَسَب و سایر امو دنیوی. (بحارالانوار، ج65، ص139)


5. خراسانی

در تعدادی از روایات اشاره به خراسانی شده است. با توجه به روایات اشاره به خروج این فرد در روایات مورد پذیرش است. اما اولاً از علایم حتمی نیست. ثانیاً مدح خاصی از او نشده است. یعنی در روایات نیامده که انسانی وارسته، عالم و ... هست که به خاطر امام زمان و امر ایشان قیام می‌کند و برای زمینه‌سازی ظهور حرکت می‌کند. بله می‌تواند مدح کلی نسبت به او را فهیمد زیرا به امام ملحق می‌شود.

البته باید توجه داشت روایاتی که در مورد جزئیات امر خراسانی صحبت کرده‌اند ضعیف هستند.

نکته قابل توجه دقت اینکه در روایات (بنا بر پذیرش سند) پرچم یمانی دارای بهترین و کامل‌ترین هدایت مطرح شده است و تهیه‌کنندگان این مستند نیز به آن اشاره دارند. آیا اینان می‌خواهند فعالیت جناب سید حسن نصرالله و حرکت و حرف‌های او را هدایت کننده‌تر از رهبر معظم انقلاب معرفی کنند؟ در حالی که آقای سید حسن نصرالله خود را سرباز این رهبر می‌داند و ما به روشنی شاهدیم که مقام معظم رهبری بهترین فرد در امر مدیریت و هدایت جامعه انسانی است. و یا می‌گویند حسین الحوئی از رهبران جهادی یمن برتر از رهبر است؟ آیا واقعاً تهیه کنندگان این فیلم به دنبال معرفی شخص خاصی به هر قیمتی نیستند؟


6. سفیانی

با تأمل در روایات سفیانی می‌توان پذیرفت که ائمه از خروج فردی به نام سفیانی نام برده‌آند. اما جزئیات حرکت او مستند به روایت ضعیف و بی‌اعتبار است و نمی‌توان بر اساس آن ادعایی کرد. و تطبیق آن بر فرد خاص به شکلی که در فیلم آمد با این پشتوانه ضعیف واقعاً محل تأمل است.

در آخر باز هم لازم است اشاره شود که بر ما لازم است توجه به کلام علما و اطاعت از ولی فقیه و حرکت در مسیر زمینه‌سازی با پالایش درونی خود با تطهیر نفس و تلاش برای ایجاد آمادگی عمومی تحت سرپرستی و هدایت ولی فقیه و علمای بزرگوار باشیم.
منبع